http://nooreghadir.ParsiBlog.com | ||
وقال (امیرالمؤمنین )علیه السلام: لِإِبنه الحسن علیه السلام: یَا بُنَیَّ، احْفَظْ عَنِّی أَرْبَعاً وَأَرْبَعاً، لاَ یَضُرَّکَ مَا عَمِلْتَ مَعَهُنَّ: إِنَّ أَغْنَی الْغِنَیُ الْعَقْلُ، وَأَکْبَرَ الْفَقْرِ الْحُمْقُ، وَأَوحَشَ الْوَحْشَةِ الْعُجْبُ، وَأَکْرَمَ الْحَسَبَ حُسْنُ الْخُلُقِ. یَا بُنَیَّ، إِیَّاکَ وَمُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ، فَإِنَّهُ یُریِدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرَّکَ. وَإِیَّاکَ وَمُصَادَقَةَ الْبَخِیلِ، فَإِنَّهُ یَقْعُدُ عَنْکَ أَحْوَجَ مَا تَکُونُ إِلَیْهِ. وَإِیَّاکَ وَمُصَادَقَةَ الْفَاجِرِ، فَإِنَّهُ یَبِیعُکَ بِالتَّافِهِ. وَإِیَّاکَ وَمُصَادَقَةَ الْکَذَّابِ، فَإِنَّهُ کَالسَّرَابِ: یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ، وَیُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیبَ. (امیرالمؤمنین علیه السلام) به فرزندش امام حسن علیه السلام فرمود: پسرم! چهار چیز از من یادگیر (در خوبیها)، و چهار چیز به خاطر بسپار (هشدارها)، که تا به آنها عمل می کنی زیان نبینی. الف: خوبیها 1- همانا ارزشمندترین بی نیازی عقل است 2- و بزرگترین فقر بیخردی است 3- و ترسناکترین تنهایی خودپسندی است 4- و گرامیترین ارزش خانوادگی، اخلاق نیکوست. ب: هشدارها 1- پسرم! از دوستی با احمق بپرهیز، چرا که میخواهد به تو نفعی رساند اما دچار زیانت میکند. 2- از دوستی با بخیل بپرهیز، زیرا آنچه را که سخت به آن نیازی داری از تو دریغ میدارد. 3- و از دوستی با بدکار بپرهیز، که با اندک بهایی تو را میفروشد. 4- و از دوستی با دروغگو بپرهیز، که او به سراب ماند، دور را به تو نزدیک، و نزدیک را دور مینمایاند.
حکمت 38 نهج البلاغه ، ترجمه محمد دشتی امام (علیه السلام) به فرزندش امام حسن (علیه السلام) فرمود: (پسرک من، از من، چهار نصیحت را به یاد داشته باش، و همچنین چهار چیز را که با وجود آنها هر چه را به جای آوری، زیانی به تو نرساند: بالاترین توانگری عقل، و بزرگترین بیچارگی بیخردی، و ترسناکترین چیز خودبینی، و گرامیترین بزرگی، خوشخویی است. پسرم، مبادا با احمق دوستی کنی که چون بخواهد به تو نفعی برساند، زیان میرساند، و از دوستی با بخیل دوری کن، که او تو را از آنچه بیشتر بدان نیازمندی، باز میدارد، و از دوستی بدکار بپرهیز، که تو را به اندک چیزی بفروشد، و از دوستی با کسی که پر دروغگو است دوری کن که او همچون سرابی، دور را نزدیک و نزدیک را دور مینمایاند). امام (علیه السلام) فرمود: (اربعا و اربعا) برای این که چهار مورد اول، در یک زمینه یعنی کسب فضایل اخلاقی نفسانی و چهار مورد دوم از سنخ رفتار با مردم است. بعضی گفتهاند: از آن جهت است که دستهی اول از سنخ اثباتی و دستهی دوم سلبی میباشند. اما چهار مورد اول عبارتند: 1- عقل، مقصود امام (علیه السلام) مرتبهی دوم از مراتب عقل نظری موسوم به عقول بالملکه، است که بدان وسیله از علوم بدیهی، حسی و تجربی، قوهای برای نفس حاصل میشود، که آنرا به علوم نظری میرساند. تا در نتیجه، مراتب عقلی پس از این مرتبه، به دست آید. و امام (علیه السلام) با بیان این که عقل، بالاترین سرمایه و توانگری است، فرزند خود را بدان ترغیب فرموده است توضیح آن که چون به وسیلهی عقل، دنیا و آخرت به دست میآید، بنابراین، عقل بزرگترین وسیلهی توانگری است و بینیازی بدان وسیله حاصل میشود. 2- حماقت که عبارت از همان صفت ناپسند کودنی، و جنبهی کمبود عقل مورد ذکر است امام (علیه السلام) با بیان این که آن بزرگترین بیچارگی است فرزند را از آن برحذر داشته است، زیرا وسیلهی تهیدستی از کمالات بویژه کمالات نفسانی است که باعث بینیازی تمام عیار است بنابراین بیخردی و حماقت بزرگترین بیچارگی است. 3- خودبینی، که عبارت از صفت ناپسند تکبر و نقطهی مقابل تواضع و فروتنی است. امام (علیه السلام) با بیان این که خودبینی ترسناکترین چیز است فرزندش را از آن برحذر داشته است. بدیهی است که آن مهمترین عامل ترس و بیزاری دوستان است، زیرا تواضع شخص فروتن چون باعث نزدیک شدن دیگران و علاقهی شدید آنها به انسان میگردد، بنابراین ضد آن (تکبر) باعث نفرین و ترس بیشتر مردم از وی خواهد بود. 4- خوشخویی، امام (علیه السلام) با بیان این که خوشخویی گرامیترین بزرگی و شخصیت است از آن رو که والاترین کمالات جاودانه است، آدمیان را تشویق به خوشخویی فرموده است. این صفات مورد نفرت و یا مورد ترغیب، مقدمات صغرا برای قیاسهای مضمرند. اما چهار مورد دوم: 1- زنهار از دوستی نادان، امام (علیه السلام) از این عمل برحذر داشته است به دلیل پیامدی که نادانی دوست نادان دارد، یعنی نهادن زیان به جای سود- آنجا که به قصد سود رساندن است- چون بین سود و زیان فرقی نمیگذارد. 2- زنهار از دوستی با بخیل. امام (علیه السلام) از آن رو که بخل شخص بخیل باعث خودداری او از برآوردن نیاز دوستش میگردد، از این عمل برحذر داشته است. کلمه: احوج حال است برای ضمیر در عنک. 3- زنهار از دوستی بدکار، بدکاری صفت ناپسند رها کردن فضیلت عفت و پاکدامنی است. امام (ع به دلیل پیامد آن که بیوفایی و فروختن دوست به اندک چیزی است، از دوستی بدکار برحذر داشته است. 4- زنهار از دوستی با کذاب. امام (علیه السلام) با تشبیه آن به سراب از چنین دوستی برحذر داشته است و با این عبارت: یقرب...، به وجه شبه اشاره فرموده است. توضیح مطلب از این قرار است که شخصی که پر دروغگو است، حقیقت آنچه را که به زبان میآورد پوشیده میدارد و در نتیجه کارهای مشکل و دور را آسان جلوه میدهد و دسترسی بدانها را ساده مینماید، و کارهای آسان و نزدیک را دور ساخته و مطابق هدفهایی که دارد با سخن دروغش آنها را دور جلوه میدهد، با این که در واقع آنطور نیست، مانند سرابی که آب به نظر میرسد در صورتی که آب نیست. تمام چهار مورد زنهار که با عبارت: فانه همراهند، مقدمات صغرا برای قیاسات مضمری هستند که کبرای مقدر آنها چنین است: و هر آن کس که اینطور باشد از دوستی و همصحبتی با او باید حذر کرد. توفیق از جانب خداست. شرح ابن میثم بحرانی [ شنبه 93/12/2 ] [ 11:27 صبح ] [ ]
[ نظرات () ]
|
||
[ قالب وبلاگ : ایران اسکین ] [ Weblog Themes By : iran skin] |